DAĞCILIKTA GİYİM
Doğada giyim nasıl olmalı:
Her türlü doğa sporunda giysilerinizin vücut ısınızı olması gereken ısıda tutması, güvenli ve konforlu bir faaliyet geçirmenizi sağlayacaktır. Ayrıca giysilerinizin özellikleri, doğadaki ısı değişikliklerine karşı da sizi koruyacaktır. Dahası da sizin bu ısı değişikliklerine uyumunuzu kolaylaştıracaktır. Bu nedenle doğada dikkat edilmesi gereken üç farklı katmandan oluşacak bir giyim sistemi tercih edilmesidir.Bu katmanlar şu şekilde olmalıdır.
1-İÇ KATMAN
2-ORTA KATMAN
3-DIŞ KATMAN
İÇ KATMAN
Bu katman ilk önce giyilen ve vücudumuzla direk temas halinde olan katmandır. Bu kat nemi dışarıya çabuk verebilmeli ve böylece nemin vücudumuza temasını önleyerek gereksiz yere ısı kaybımızı önleyebilmektedir. Islak bir iç çamaşırı kuru bir iç çamaşırına göre yaklaşık 25 kat daha fazla ısı kaybetmemize neden olmaktadır. Ayrıca iç katman giysilerimiz çabuk kurumalı, ıslakken bile izolasyon yeteneğini koruyabilmelidir. Bu giysilerin esnek ve rahat olmaları da gerekmektedir.
Günümüzde termal içlik diye adlandırılan ve bu saydığımız koşulları taşıyan iç katman giysileri daha çok kullanılır hale geldiler. Geçmişte temel katman olarak yün giysiler kullanılmaktaydı. Çünkü başkaca bir seçenek yoktu. Halen kullanılmasına rağmen, yünün ağır olması, ıslanınca su tutarak iyice ağırlaşması ve tende rahatsızlık yaratması nedenleriyle fazla tercih edilmemektedir. Günümüzde sentetik kumaşlardan yapılan giysiler daha çok kullanılmaktadırlar. Bu kumaşlardan üretilen giysiler yünden çok daha iyi sonuçlar vermektedirler.
ORTA KATMAN
Orta katmanın görevi vücudumuzun ürettiği ısıyı koruyabilmektir. Bilindiği gibi en iyi izolasyon maddesi duran havadır. Bu nedenle bu katmanda havayı tutabilecek malzemeler kullanılır.
Bu katmanda yün giysiler giyilebilir. Anca yukarıda anlattığım nedenlerle sentetik giysiler daha uygundur. Ülkemizde bu tür kumaşlara biz polar diyoruz. Polar adı bir firmanın ürettiği polartec’ten üretilmiştir. Bu kumaştan yapılan giysiler, hafiftir ve izolasyon sağlarlar. Farklı kalınlıkta üretilirler.Çok az su emerler.Çabuk kururlar ve ıslakken de izolasyon sağlayabilirler.Ancak rüzgara karşı dayanıksızdırlar.Bazı firmalar iki ince polar arasına rüzgar geçirmeyen bir film tabakası lamine ederek,rüzgar sorununu da çözmüşlerdir.Yani windstoper denen bizdeki rüzgarlıkların yerine geçecek duruma getirmişlerdir. Ancak bu polarlar daha pahalıdırlar. Orta katman genelde yelek yada ceket şeklinde olur. Havalandırma kolaylığı için önden fermuarlı olmaları uygun olacaktır. Bu giysilerin hareketi engellememesi gerekir. Vücut ısımızı kontrol açısından, bir kalın giysi yerine iki ince giymek daha uygundur.İstenildiği zaman birisi çıkarılabilir.Daha soğuk iklimlerde içi dolgu olan orta katman giysiler giyilebilir.Dolgu sentetik ya da tüy olabilir.Bu tür giysilerin taşınmaları kolay ve hacimleri küçük olacak,daha az yer kaplayacaktır.Ancak ıslanmaları durumunda ısı yalıtımları kalmamasıdır.Bu yüzden sentetik dolgu ile yapılan giysiler daha avantajlı olacaktır.sentetik malzemeli montlar daha ucuzdur.Kaz tüyü montlar için son yıllarda dryloft gibi su geçirgenliği az olan malzeme üreterek performansı yükseltmişlerdir.
Vücut ısımızı korumak için gerekli önemli malzemelerden birisi de şapkadır. Vücut ısımızın önemli bir kısmını baş ve boyun bölgemizden kaybederiz. Çünkü bu bölge kılcal damarların yüzeye yakın olduğu bölgelerimizdendir.4 derece sıcaklıkta vücut ısımızın %50 sini,-15 derecede ise %75 ini bu bölgemizden kaybederiz. Çok soğuklarda balaklava kullanarak bu ısı kaybımızı önleyebiliriz. Yazın ise şapka takarak güneşin zararlı ışınlarından yüzümüzü koruruz.
Ellerimizden de çok ısı kaybederiz. Bu nedenle kaliteli eldiven kullanmalıyız. Bazen mitten denilen tek parmaklı eldiven kullanmak daha iyidir. Baş parmak hariç öteki 4 parmak bir arada olacağından daha az üşürüz. Çok soğuk havalarda eldiven için de iç, orta, dış katman kullanılabilir.
DIŞ (KORUYUCU) KATMAN
Dış katmanın amacı, orta katmanı, yağmur, kar ve rüzgar gibi dış etkenlerden korumaktır. Bu malzemeler üstte ceket veya parka, altta pantolon veya salopet olabilir. Bu giysilerin kumaşlarının yapısı havalandırmaya uygun olmalıdır. Ceketlerin önlerinde çift yönlü fermuar olması gerekir. Koltuk altlarında da fermuar olması tercih edilir.Pantolonlarında yanlarından boydan boya fermuarlı olmaları,hem çıkarıp giymeyi hem de havalandırmayı kolay kılacaktır.Ceketimizin başımızla hareket edebilen ve kaskla giyilebilen bir başlığa sahip olması gerekmektedir. Bu dış katman giysilerimizin de hareketlerimizi kısıtlamaması gerekmektedir.
Dış katman giysiler; Su geçirmemeli, nefes alabilir olmalı (Vücutta üretilen su buharını dışarı atma özelliği).
Bu tür kumaşlar günümüzde kolayca üretilmektedir. Gore-tex firması bu konuda en iyisidir. Bu tür kumaşların performansları da iyidir. İnce olan bu kumaş bir dış kumaşla birleştirilebilir. Bu kumaşın suyu kaydırıcı özelliği olmalıdır.Dış katman giysilerde sürtünme fazla olur.Bunu önlemek için özel cordura veya benzeri kumaşlar kullanılır.
İki çeşit Gore-tex giyim malzemesi vardır. Bunlar iki ve üç katlıdırlar. Yani gore-tex zar bir dış kumaşla birleştirilir. Üç katlı da ise gene gore-tex zar bir iç,bir de dış katla birleştirilir. Üç katmandan oluşan ürünler,astara gerek duymadığından hem hafif,hem de dayanıklıdırlar.Dış katman giysileri dikiş yerlerinden suyu içeri almayacak şekilde dikilirler.Özel iç bantlarla bantlanırlar.Dış katman giysinin diğer bir özelliği de rüzgarı geçirmemesidir. Çok soğukta dışı gore-tex ile kaplanmış kaz tüyü veya sentetik malzemelerden üretilmiş parkalar kullanmak daha konforlu olacaktır.
BAŞ GİYSİLERİ
Baş ve boyun bölgemiz vücudumuzun en çok ısı kaybeden bölgeleridir. Birinci neden, bu bölgede kılcal damarların beden yüzeyine yakın olmaları. İkinci neden ise beyine giden iki ana damarın buradan geçmesidir. Vücudumuzun kaybettiği ısının üçte birini bu bölgemizden kaybederiz. Bu nedenle bu bölgeyi iyi korumamız gerekmektedir. 4 derecelik bir havada vücudumuzun bu bölgesinden kaybedilen ısı %50 dir.-15 derecede ise bu oran %75 olmaktadır. Boyun bölgesini korumak için boyunlu kullanılabilir. Ya da boyunu koruyan eşarp veya bir bez parçası olabilir. Önemli olan bu bölgeden gidecek ısının kaybını engellemektir.Başımızı ise özel maddelerden yapılmış başlıkları kullanabiliriz.Ancak bunlar hem yüzün önemli bir bölümünü,hem de kulakları kapatmalıdır.Bunlar ıslansalar da başı sıcak tutabilirler.Bunların dışında yün başlık da kullanılabilir.Ancak bunların ıslanmaması için rüzgarlık veya yağmurluk başlığı kullanılabilir.Bir diğer baş giysisi ise kar maskesidir.Baş bölgesinin güneş ışınlarından da korunması gerekmektedir.Yüz ve elleri de UV ışınlarından korumak için, yüksek faktörlü koruyucu kremler kullanmak lazımdır.
